झण्डै दुई वर्षअघि सत्ताच्युत भएयता उनीमाथि लगाइएका करिब २० वटा अभियोगहरूमध्ये अन्तिममा हिरासतमा रहेकी नागरिक नेतृ आङ सान सुकीलाई एक सरकारी नियन्त्रित अदालतले शुक्रबार थप सात वर्षको जेल सजाय सुनाएको छ।
फेब्रुअरी १, २०२१ मा सेनाले सत्ता कब्जा गरेपछि शासनको हिरासतमा रहेकी सुकीलाई उनको प्रशासनको भाडा र विपद् राहत व्यवस्थापनका लागि हेलिकप्टर खरिद गरेको सम्बन्धमा भ्रष्टाचार गरेको पाँचवटा आरोपमा दोषी ठहर गरिएको थियो। म्यानमारको सैनिक सरकारप्रति वफादार अदालतले नागरिक नेतृ आङ सान सुकीलाई शुक्रबार थप सात वर्षको जेल सजाय सुनाएको छ । यससँगै उनी गैरकानूनी रूपमा वाकीटकी आयात गर्ने, कोभिड–१९ को नियम उल्लङ्घन गर्ने र आधिकारिक गोपनियता ऐन उल्लङ्घन गरेको अभियोगमा दोषी ठहर भई जम्मा ३३ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको छ ।
मिडिया स्रोतका अनुसार सुकीलाई हालको हिरासत केन्द्रबाट अन्य स्थानमा सारिनेछ, उनको ट्रायल सकिएको छ। उनलाई कहिले र कहाँ सारिनेछ भन्ने अस्पष्ट छ , तर स्रोतहरूका अनुसार सम्भवतः उनलाई यांगुनको कुख्यात इन्सेन जेलमा सारिनेछ।
म्यानमारमा प्रजातन्त्रको लागि दशकौं लामो अभियानका लागि नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता ७७ वर्षीया सुकी फेब्रुअरी २०२१ बाट हिरासतमा छिन्। यसबाट म्यानमारको छोटो प्रजातान्त्रिक प्रयोग समाप्त भएको भन्दै म्यानमारमा अझै व्यापक विरोध भइरहेको छ।
केही महिना अघि, उनको राष्ट्रिय लिग फर डेमोक्रेसी (NLD) पार्टीले राष्ट्रिय चुनाव जितेको थियो र उनी देशको वास्तविक नेताको रूपमा अर्को पाँच वर्षे कार्यकालको लागि तयारी गर्दै थिइन्।
स्वतन्त्रता नायककी छोरी सुकीले पूर्व सैन्य शासनकालमा झण्डै दुई दशक नजरबन्दमा बिताइन्।
सेनाले आफ्नो ४९ वर्षको शासनको अन्त्य गरेपछि आएको अस्थायी लोकतन्त्रको एक दशकमा सन् २०१५ देखि पाँच वर्षसम्म सुकीले म्यानमारको नेतृत्व गरेकी थिइन्, गत वर्षको सुरुमा सुकीको सरकारलाई दोस्रो कार्यकाल सुरु गर्नबाट रोक्नको लागि गत वर्षको सुरुमा आफ्नो नियन्त्रण फिर्ता लिएको थियो।
सुकीको जन्म १९ जुन १९४५ मा दोस्रो विश्वयुद्धको अन्तिम साता जापानको कब्जामा रहेको याङ्गुनमा भएको थियो ।
उनका बुबा, आङ सानले आफ्नो देशलाई स्वतन्त्रता प्राप्त गर्ने सबैभन्दा राम्रो मौका दिन १९४८ मा ब्रिटिश र जापानी उपनिवेशवादीहरू दुवैको पक्ष र विरुद्धमा लडेका थिए ।
सुकीले आफ्नो प्रारम्भिक जीवनको अधिकांश समय म्यानमार बाहिर बिताइन्। सुरुमा, उनले आमा भारतको राजदूत हुँदा भारतमा समय बिताइन्, र पछि उनले अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरिन। बेलायतमा रहँदा उनले बेलायती श्रीमानलाई भेटिन्।
१९६२ मा जनरल ने विनले पूर्ण सत्ता कब्जा गरेपछि उनले म्यानमारमा आफ्नो समाजवादी अभ्यासहरू लागू गरेकी थिइन् तर तर कुनै समय एसियाको चामलको भकारीको उपाधिले चिनिने विश्वको सबैभन्दा गरिब र सबैभन्दा पृथक् देशमा परिणत बनेको छ ।
आफ्नी मृत आमाको हेरचाह गर्न सन् १९८८ मा स्वदेश फर्किएपछि सुकीलाई लोकतन्त्रकी आमाको रूपमा सम्मान गरिएको थियो । सन् १९९० को दशकमा उनको नेतृत्वमा सेनाले तानाशाही शासनविरुद्धको प्रदर्शनलाई दमन गर्दा कम्तीमा ३,००० मानिस मारिएका थिए। यो रक्तपातले सुकीलाई जनताका लागि लड्ने प्रेरणा बनेको थियो ।
१९९० को चुनावमा एनएलडीले भारी मतले जित्नु अघि एक विलक्षण वक्ताका रूपमा ४३ वर्षीया उनले प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको नेतृत्व गरेकी थिइन् ।
सेनापतिहरू सत्ता त्याग्न तयार थिएनन् । मतदानको नतिजालाई बेवास्ता गर्दै उनीहरूले सुकीलाई याङ्गोनमा उनको घरमा सीमित राखेका थिए , जहाँ उनले अर्को २० वर्षमध्ये लगभग १५ वर्ष बिताइन्।
उनलाई हिरासतमा हुँदा सन् १९९१ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो।
जुन्ता प्रशासनले उनलाई स्थायी रूपमा देश छोडेमा जुनसुकै बेला उनको कारावास अन्त्य गर्ने प्रस्ताव राख्यो तर सुकीले अस्वीकार गरिन् र आफूलाई देशमा समर्पित गर्ने वाचा गरिन्।
त्यो निर्णयको कारण सन् १९९१ मा क्यान्सरबाट मृत्यु हुनुअघि उनले आफ्नो श्रीमानलाई भेट्न पनि पाईनन । उनी हिरासतमै हुँदा आफ्ना दुई हुर्केका छोराहरूलाई पनि गुमाउनु परेको थियो।
अन्ततः, २०१० मा उनको पार्टीले चुनाव बहिष्कार गरेको केहि दिन पछि सेनाले उनलाई स्वतन्त्रता दिएको थियो। यसबाट म्यानमारमा एउटा गैरसैनिक नागरिकको नेतृत्वमा सरकार गठन भयो ।
पाँच वर्षपछि उनको पार्टी एनएलडीले अर्को चुनाव जित्यो। यसले म्यानमारका अधिकांश जनतालाई खुसी बनाएको थियो । २०२० को निर्वाचनमा उनको पार्टीको बहुमत बढायो, तर सेनाले एनएलडीले चुनावलाई प्रभाव पार्नको लागि धाँधली गरेको दाबी गरेपछि उनलाई हिरासतमा लिइयो।
सुकीको कार्यकालमा, उनको प्रशासन समस्या र सेनासँगको असहज सम्बन्धले घेरिएको थियो, जसले शक्तिशाली राजनीतिक भूमिका कायम राखेको थियो। तर सन् २०१७ मा रोहिंग्या समुदायमाथि भएको दमनपछि सरकार र सेना ‘लकस्टेप’ मा देखिएका थिए । उनको कार्यालयले भागेका शरणार्थीहरू म्यानमार सेनाद्वारा बलात्कार, गैरन्यायिक हत्या र आगजनीको शिकार भएको दाबीलाई अस्वीकार गरेको छ।
उनले व्यक्तिगत रूपमा सेनाको आचरणको रक्षा गरिन र संयुक्त राष्ट्रको सर्वोच्च अदालतमा नरसंहारको आरोपलाई खण्डन गर्न २०१९ मा हेग पनि गएकी थिइन् ।
त्यसको ठ्याक्कै एक वर्षपछि उनी फेरि सेनाको बन्दी बनेकी छन् । अब उनको बाँकी जीवन हिरासतमा बिताउने सम्भावना छ।
(एजेन्सीहरूबाट जानकारी सहित)
सत्य, तथ्य र स्वतन्त्र सामूदायिक डिजिटल मिडिया
