इन्टरनेशनल नेटवर्क फर नेपाली जर्नालिस्ट्स (INNJA), ५०१(सी)(३) गैर-नाफामूलक संस्था, भर्जिनिया राज्य निगम आयोग (State Corporation Commission of Virginia) द्वारा स्वचालित रूपमा निष्क्रिय (inactive) अवस्थामा रहेको धेरै भयो । जुलाई ३०, २०१८ मा स्थापना भएको यो संस्था नोभेम्बर ३०, २०२४ मा वार्षिक प्रतिवेदन नबुझाएको र आवश्यक शुल्क नतिरेको कारण निष्क्रिय अवस्थामा पुगेको हो।
हरेक बर्ष मे १ का दिन “INNJA Day” मनाउदै आएको यो संस्थाले यसपाली आफ्नो जन्म दिन विर्सिएको छ। यसपाली यसले आफ्नो जन्मदिन नै मनाएन वा भूमिगत मनायो, कसैलाई थाहा नै भएन। नेपालमा २-४ हजार डलर बांडेर पत्रकारको हितमा काम गरेको देखाउने ईन्जाले यसपाली त्यो पनि गरेको जानकारीमा आएन। त्यस्तै, कसैलाई जानकारी नै नदिई गत बर्ष सुटुक्क जापान गएर साधारण सभा गरेको भन्दै फोटो प्रकाशन गरेपछी उक्त विधि नै अवैधानिक भएको र आफु महासचिवलाई समेत थाहा नभएको भन्दै निन्दा तथा आलोचना भएको थियो।
हामीले यस अघि पनि यो संस्था निस्क्रिय रहेको समाचार सम्प्रेषण गरेका थियौ तर यस बारे न त कुनै खण्डन आयो, न कुनै प्रतिक्रिया वा संस्थालाई सक्रिय बनाउने प्रयास। हामीले ययअघि प्रकाशित समाचारलाई पुनः प्रकाशन गरेका छौ।
अमेरिकामा INNJA को गैर-नाफामूलक स्थिति संकटमा, नेतृत्व विवादले जटिलता बढायो
भर्जिनिया, अमेरिका – इन्टरनेशनल नेटवर्क फर नेपाली जर्नालिस्ट्स (INNJA), ५०१(सी)(३) गैर-नाफामूलक संस्था, भर्जिनिया राज्य निगम आयोग (State Corporation Commission of Virginia) द्वारा स्वचालित रूपमा निष्क्रिय (inactive) घोषित भएको छ। जुलाई ३०, २०१८ मा स्थापना भएको यो संस्था नोभेम्बर ३०, २०२४ मा वार्षिक प्रतिवेदन नबुझाएको र आवश्यक शुल्क नतिरेको कारण निष्क्रिय गरिएको हो।
यद्यपि, यो संस्था कानुनी रूपमा फेरि पुनःस्थापना (reinstatement) गर्न सक्ने भए पनि, आलोचकहरू भन्छन् कि पुनःस्थापना मात्र समाधान होइन। INNJA ले आफ्नो गैर-नाफामूलक उद्देश्यहरू पूरा गर्दै सक्रिय रूपमा कार्य गर्न आवश्यक छ।
५०१(सी)(३) स्थिति र कर लाभहरू
गैर-नाफामूलक संस्थाका रूपमा, INNJA ले संघीय र राज्य कर लाभहरू प्राप्त गर्छ, जसमा आम्दानी कर छुट, अनुदान तथा आर्थिक सहयोगका लागि योग्यता, र अन्य वित्तीय सुविधाहरू समावेश छन्। तर, संस्थाले आफ्नो घोषित लक्ष्यअनुसार कार्य गर्न नसकेमा, यसको कर-मुक्त स्थिति संकटमा पर्न सक्छ।
नेतृत्व विवाद र आलोचना
भर्जिनिया राज्य निगम आयोगको कागजातअनुसार, गुणराज लुइँटेल INNJA का अध्यक्ष हुन्, भने किशोर सापकोटा उपाध्यक्ष र विष्णु पौडेल वरिष्ठ उपाध्यक्ष/कोषाध्यक्ष को रूपमा सूचीबद्ध छन्। संस्थाको मुख्य कार्यालयको ठेगाना ४५७४२ स्मोकट्री टेरेस, स्टर्लिङ, भर्जिनिया २०१६६ रहेको छ, जसमा गुणराज लुइँटेल दर्ता एजेन्ट (Registered Agent) पनि हुन्। तर, गुणराज लुइँटेल हाल व्यक्तिगत आर्थिक फाइदाका लागि TikTok भिडियो बनाउने र प्रवद्र्धन सामग्री (Promotional Content) उत्पादन गर्ने कुरामा बढी व्यस्त रहेको आरोप खेपिरहेका छन्। समुदायका सदस्यहरूले उनको INNJA को उद्देश्यमा ध्यान नदिएको भन्दै आलोचना गरिरहेका छन्।
कार्यकारी समिति अझै अन्तरिम, विधान अन्तिम हुन बाँकी
जानकारी अनुसार, INNJA को कार्यकारी समिति अझै अन्तरिम (interim) नै रहेको छ, र संस्थाको विधान (bylaws) अहिलेसम्म अन्तिम रूप दिइएको छैन। गठनदेखि नै संस्था स्पष्ट दिशाबिनै अगाडि बढिरहेको आलोचकहरूको आरोप छ।
पछिल्लो वर्ष, गुणराज लुइँटेल जापान गएर एकतर्फी रूपमा साधारण सभा (General Assembly) को घोषणा गरेका थिए। तर, INNJA का महासचिवलाई यसबारे कुनै जानकारी थिएन, र उनले यसलाई गैर-नाफामूलक संस्थाको सिद्धान्तविपरीत भएको भन्दै कडा आपत्ति जनाएका थिए।
सदस्यता र संस्थाको पारदर्शिता माथि प्रश्न
अर्को गम्भीर प्रश्न INNJA को सदस्यता बारे उठिरहेको छ । संस्थाले अहिलेसम्म आफ्ना सदस्यहरूको सूची सार्वजनिक गरेको छैन।
- यो संस्था हाल के गरिरहेको छ भन्ने विषयमा समेत अस्पष्टता रहेको छ।
जनसमुदायले INNJA पुनःस्थापना (reinstatement) गर्नु मात्र समाधान होइन भन्दै संस्थाले पारदर्शिता कायम गर्दै आफ्नो उद्देश्यअनुसार काम गर्नुपर्ने माग राखिरहेका छन्।
सार्वजनिक रूपमा INNJA को तत्काल बन्द गर्ने माग
धेरै नेपाली पत्रकारहरू तथा समुदायका सदस्यहरूले INNJA को सिर्फ पुनःस्थापना समाधान होइन भन्ने तर्क गरेका छन्। उनीहरू भन्छन् कि INNJA ले आफ्नो गैर-नाफामूलक उद्देश्यअनुसार कार्य गर्नुपर्छ, अन्यथा यसको ५०१(सी)(३) स्थिति बन्द गर्नुपर्छ।
अर्को कदम: पुनःस्थापना कि पूर्ण सुधार?
INNJA को हालको स्थिति व्यवस्थापन, पारदर्शिता, र जवाफदेहिताका गम्भीर प्रश्नहरू उठाउँछ। संस्थाले कानुनी रूपमा पुनःस्थापना गर्न सक्ने भए पनि, निम्न कुरामा ध्यान दिन आवश्यक छ:
- – संस्थाको घोषित उद्देश्यअनुसार पत्रकारिता तथा सञ्चारमाध्यम प्रवर्द्धनमा सक्रिय संलग्नता।
- – आर्थिक र सञ्चालनगत पारदर्शिता सुनिश्चित गर्नु।
- – नेतृत्वले व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा संस्थाको हितमा ध्यान दिनु।
नेपाली पत्रकारहरूको महत्त्वपूर्ण मञ्चको रूपमा बताउदै आएको INNJA अहिले विश्वसनीयताको संकटमा परेको देखिन्छ। यदि संस्थाले सुधारका लागि आवश्यक कदमहरू नचालेमा, यसको गैर-नाफामूलक स्थिति गुम्न सक्ने सम्भावना बढ्दै गएको छ।
अहिलेसम्म, INNJA नेतृत्वले यो विवादबारे कुनै आधिकारिक प्रतिक्रिया दिएको छैन। अब, पुनःस्थापना मात्र हैन, संस्थाको जिम्मेवारीप्रति प्रतिवद्धता देखाउनु जरुरी छ।
सत्य, तथ्य र स्वतन्त्र सामूदायिक डिजिटल मिडिया
