यमनको गृहयुद्धमा लडिरहेका हुथी विद्रोहीहरूले लाल सागरमा ढूवानी गर्ने जहाजमा हालसालै गरेको आक्रमणको कारण अन्तर्राष्ट्रिय चिन्ता बढाएको छ। यी आक्रमणहरू, इजरायलसँग कथित रूपमा जोडिएका जहाजहरूलाई लक्षित गर्दै विश्वको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण व्यापार मार्गहरू मध्ये एकलाई अवरुद्ध पारेको छ र यमनमा चलिरहेको मानवीय संकटलाई अझ बढाउने संकेत दिएको छ।
द्वन्द्वलाई उकास्ने कदम:
इरानले समर्थन गरेको जाइदी शिया समूह हुथीहरू सन् २०१४ देखि साउदी नेतृत्वको गठबन्धनले समर्थन गरेको अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त यमनी सरकारसँग कडा संघर्षमा फसेका छन्।
युद्धले यमनलाई ध्वस्त पारेको छ, लाखौंलाई अनिकालको छेउमा धकेलिएको छ र अनगिन्ती अरूलाई विस्थापित गरेको छ।
अक्टोबर २०२३ मा, इजरायल-हमास द्वन्द्व पछि हुथीहरूले हमासलाई आफ्नो समर्थन गर्ने घोषणा गर्दै इजरायलका लागि जाने जहाजहरूलाई लक्षित गर्ने वाचा गरेका थिए।
बढ्दो आक्रमणहरू:
त्यसबेलादेखि, हुथीहरूले लाल सागरमा नेभिगेट गर्ने दर्जनौं व्यावसायिक जहाजहरूमा ड्रोन र मिसाइल आक्रमणहरू शुरू गरेका छन्। विश्वव्यापी व्यापारको लागि महत्त्वपूर्ण मार्ग मानिने लाल सागरमा सबै कन्टेनर यातायातको एक तिहाइ यसको पानीबाट आगमन गर्ने गर्छ।
यी आक्रमणहरूले प्रमुख ढुवानी कम्पनीहरूलाई तिनीहरूको जहाजहरू रूट परिवर्तन गर्न बाध्य बनाएको छ। सम्भावित रूपमा विश्वव्यापी आपूर्तिको व्यवस्थापनलाई बाधा पुर्याएको छ र ऊर्जा र खाद्यान्नको मूल्यहरू बढाएको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रिया:
संयुक्त राज्य अमेरिका, बेलायत, क्यानडा, फ्रान्स, बहराइन, नर्वे र स्पेनसँग मिलेर लाल सागरमा पानीजहाजको सुरक्षा गर्न अन्तर्राष्ट्रिय नौसैनिक अपरेशन सुरु गरिएको छ।
इरानको हुथी आक्रमणको योजनामा “गहिरो संलग्नता” रहेको अमेरिकाले आरोप पनि लगाएको छ, यद्यपि इरानले आफ्नो कुनै पनि संलग्नतालाई अस्वीकार गरेको छ।
द्वन्द्व अन्त्य गर्न र रोकिएको शान्ति वार्तालाई पुनर्जीवित गर्न कूटनीतिक पहल भइरहेको छ । अमेरिकाले साउदी अरेबियालाई हतियार बिक्रीमा हाल स्थगन गरेको छ र वार्तालाई सहज बनाउन र मानवीय अवस्थालाई सहज बनाउने प्रयासमा हुथीहरूको गरेको आतंकवादी समूहको सूचीमा राख्दै तिनीहरूको तिविधिको निन्दा गरेको छ।
अनिश्चित भविष्य:
लाल सागरमा हुथीको हालैको आक्रमणले व्यापक क्षेत्रीय द्वन्द्वको चिन्ता बढाएको छ। हुथीको आक्रमणले यमनलाई थप अस्थिर बनाउने र चलिरहेको मानवीय संकटलाई झन् बढाएको छ।
लाल सागरमा तनाव कम गर्न, महत्त्वपूर्ण ढुवानी लेनहरू सुरक्षित गर्न र अन्ततः यमनी द्वन्द्वको शान्तिपूर्ण समाधान खोज्न महत्त्वपूर्ण रहेकोले यस तर्फ निरन्तर अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग र कूटनीतिक प्रयासहरू भैरहेका छन।
को हुन हुथीहरू र किन लाल सागरका जहाजहरूमा आक्रमण गरिरहेका छन्?
हुथीहरू इस्लामको अल्पसंख्यक सम्प्रदाय जेदी शियाहरूको सशस्त्र समूह हो, जसले २०१४ देखि यमनलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिनका लागि लडिरहेका छन्। उनीहरूलाई इरानको समर्थन छ र यमनको अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त सरकारलाई समर्थन गर्ने साउदी नेतृत्वको गठबन्धनको विरोध गर्दछ। युद्धले मानवीय संकट निम्त्याएको छ, लाखौं मानिसहरूले अनिकाल, रोग र विस्थापनको सामना गरिरहेका छन्।
हुथीहरूको आक्रमण लाल सागरमा ढूवानीकालागि आवतजावत गर्ने इजरायली चासो भएका जहाजहरूमा निर्देशित भएको र इजरायलले गाजामा आफ्नो युद्ध समाप्त नभएसम्म जारी रहने बताएका छन्। तर व्यवहारमा, हुथीहरूले जहाजहरूलाई अन्धाधुन्ध रूपमा लक्षित गरेको आरोप छ ।
७ अक्टोबर २०२३ मा इजरायल-हमास युद्ध सुरु भएपछि आक्रमणहरू सुरु भयो। हुथीहरूले हमासलाई आफ्नो समर्थन घोषणा गर्दै उनीहरूले इजरायल जाने कुनै पनि जहाजलाई निशाना बनाउने बताएका थिए।
त्यसबेलादेखि, हुथीहरूले दर्जनौं व्यावसायिक जहाजहरूमा ड्रोन र ब्यालिस्टिक मिसाइलहरू आक्रमण गरेका छन्, जसले गर्दा विश्वका केही ठूला शिपिंग कम्पनीहरूले लाल सागरको क्षेत्रबाट टाढा रहने घोषणा गरेका छन्। लाल सागर विश्वव्यापी ढुवानी प्रणालीको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण रूट मध्ये एक मानिन्छ र यी अवरोधहरूले चाँडै विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा असर पुरुर्याउन सक्ने विज्ञहरूको भनाई रहेको छ। सबै कन्टेनर यातायातको एक तिहाइ लाल सागरबाट ढूवानी हुने गर्छ ।
बेलायत, क्यानडा, फ्रान्स, बहराइन, नर्वे र स्पेन लगायतका देशको संलग्नतामा अमेरिकाले लाल सागरमा जहाजको सुरक्षाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय नौसैनिक अभियान सुरु गरेको छ । अमेरिकाले इरानलाई लाल सागरमा व्यावसायिक जहाजहरू विरुद्धको अपरेशन योजनामा “गहिरो संलग्नता” गरेको आरोप पनि लगाएको छ। इरानले उक्त आरोपलाई अस्वीकार गर्दै हुथीहरू स्वायत्त भएको बताउदै आएको छ।
अमेरिका र बेलायतले पनि कूटनीतिक तवरले युद्ध अन्त्य गर्ने र रोकिएको शान्ति वार्तालाई पुनर्जीवित गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् । संयुक्त राज्य अमेरिकाले मानवीय अवस्थालाई सहज बनाउन र वार्तालाप सहज बनाउने प्रयासमा साउदी अरेबियालाई केही हतियार बिक्री स्थगित गरेको छ र हुथीहरूलाई आतंकवादी समूहको रूपमा तोकेको छ।
सत्य, तथ्य र स्वतन्त्र सामूदायिक डिजिटल मिडिया
