हरेक वर्ष मार्च ८ तारिखका दिन अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस विश्वभर मनाइन्छ। यो दिवस महिलाहरूको हक, अधिकार, समानता र सशक्तीकरणका लागि प्रेरणा प्रदान गर्ने महत्वपूर्ण अवसर हो। सन् २०२५ को अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको मूल विषयवस्तु (थीम) ‘सबै महिलाहरू र किशोरीहरूका लागि: अधिकार, समानता, सशक्तीकरण’ (For ALL women and girls: Rights. Equality. Empowerment) रहेको छ।
यस वर्षको विषयवस्तुले सबै महिलाहरू र किशोरीहरूको लागि समान अधिकार, शक्ति, र अवसर सुनिश्चित गर्न कदम चाल्न आह्वान गर्दछ, ताकि कोही पनि पछाडि नपरून्। विशेष गरी, युवा महिलाहरू र किशोरीहरूको सशक्तीकरण, यस दृष्टिकोणको केन्द्रमा रहेको छ।
बेइजिङ घोषणापत्रको ३० औं वार्षिकोत्सव
सन् २०२५ को महिला दिवस विशेष महत्त्वपूर्ण छ, किनभने यस वर्ष ‘बेइजिङ घोषणा पत्र र कार्ययोजना’ (Beijing Declaration and Platform for Action) को ३० औं वार्षिकोत्सव समेत मनाइँदैछ।
सन् १९९५ मा आयोजित चौथो विश्व महिला सम्मेलनमा पारित गरिएको बेइजिङ घोषणापत्र र कार्ययोजना महिलाहरू र किशोरीहरूका अधिकारको क्षेत्रमा अहिलेसम्मकै सबैभन्दा प्रगतिशील र विश्वव्यापी रूपमा स्वीकार गरिएको खाका हो।
यो घोषणाले निम्न १२ प्रमुख क्षेत्रमा सुधारका लागि मार्गचित्र प्रस्तुत गरेको थियो:
✔ महिलामाथिको हिंसा
✔ महिला शिक्षा र स्वास्थ्य
✔ महिलाको आर्थिक समानता
✔ श्रम बजारमा समान अवसर
✔ राजनीतिक तथा निर्णय प्रक्रियामा महिला सहभागिता
✔ कानुनी अधिकार र सुरक्षा
✔ महिला सशक्तीकरणका लागि संस्थागत सुधार
✔ महिला र बालिका विरुद्धको भेदभावको अन्त्य
✔ वातावरणीय दिगोपन र लैंगिक समानता
✔ सञ्चारमाध्यममा महिलाको सशक्त प्रस्तुति
✔ महिलाको मानव अधिकार
✔ द्वन्द्व समाधानमा महिलाको भूमिका
तीस वर्षपछि पनि, यस घोषणाका धेरै लक्ष्यहरू अझै पूरा भएका छैनन्। त्यसैले, सन् २०२५ को महिला दिवसले यी अधुरा लक्ष्यहरूलाई पुनः प्राथमिकता दिने अवसर प्रदान गर्दछ।
महिला सशक्तीकरण र समानताको महत्व
आजको समयमा महिलाहरू शिक्षादेखि प्रविधि, विज्ञान, राजनीति, अर्थशास्त्र, खेलकुद, तथा अन्य क्षेत्रमा उल्लेखनीय सफलता हासिल गरिरहेका छन्। तर, अझै पनि विभिन्न देशहरूमा महिलाले लैंगिक भेदभाव, हिंसा, असमान तलब, अवसरको अभाव, तथा सामाजिक र सांस्कृतिक बेथितिहरूको सामना गरिरहेका छन्।
सन् २०२५ को महिला दिवसले विशेष रूपमा युवा महिलाहरू र किशोरीहरूलाई सशक्त पार्ने आवश्यकता माथि प्रकाश पार्नेछ। जब युवा महिलाहरूलाई समान अवसर, शिक्षा, र नेतृत्वका अवसरहरू दिइन्छ, तब समाज समग्र रूपमा समृद्ध बन्नेछ।
सन् २०२५ मा महिला दिवसको अपेक्षित कार्यक्रमहरू
यस वर्षको महिला दिवसमा विभिन्न देशहरूमा विशेष कार्यक्रमहरू आयोजना गरिनेछन्, जसमध्ये केही प्रमुख गतिविधिहरू निम्नानुसार छन्—
✔ शिक्षा तथा सशक्तीकरण कार्यक्रम – विशेष गरी किशोरीहरू र युवा महिलाहरूलाई प्रविधि, उद्यमशीलता, तथा नेतृत्वदायी भूमिकामा सक्षम बनाउन विभिन्न कार्यशालाहरू आयोजना गरिनेछन्।
✔ महिला अधिकार तथा कानुनी सचेतना अभियान – लैंगिक हिंसा, मानव अधिकार, र समानताका विषयमा जनचेतना फैलाउने अभियानहरू सञ्चालन गरिनेछन्।
✔ पुरस्कार तथा सम्मान कार्यक्रम – समाज, विज्ञान, खेलकुद, कला, तथा अन्य क्षेत्रमा योगदान पुर्याएका महिलाहरूलाई सम्मान गरिनेछ।
✔ प्रदर्शन तथा जागरूकता कार्यक्रम – महिलामाथि हिंसा, दमन, तथा विभेदको अन्त्यको माग गर्दै विभिन्न देशहरूमा प्रदर्शन र क्यापेन्सहरू सञ्चालन गरिनेछन्।
निष्कर्ष
अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस केवल महिलाहरूको उत्सव मात्र होइन, यो समानता र समावेशी भविष्यको लागि आह्वान पनि हो। यस वर्षको विषयवस्तु ‘सबै महिलाहरू र किशोरीहरूका लागि: अधिकार, समानता, सशक्तीकरण’ ले समावेशी समाज निर्माणका लागि सबैलाई जागरूक बनाउने लक्ष्य राखेको छ।
साथै, बेइजिङ घोषणापत्रको ३० औं वार्षिकोत्सव ले महिला अधिकारको क्षेत्रमा भएका उपलब्धिहरू स्मरण गराउँदै, अझै गर्नुपर्ने कार्यहरूलाई प्राथमिकतामा राख्ने अवसर प्रदान गरेको छ।
महिलाहरूको अधिकार र अवसरहरू सुनिश्चित गरेर मात्र समाजको समग्र विकास सम्भव छ। त्यसैले, सन् २०२५ को महिला दिवसको अवसरमा हामी सबैले महिला सशक्तीकरणको पक्षमा आवाज उठाऔं र समान अवसरको सुनिश्चितताका लागि प्रतिबद्ध बनौं।
सत्य, तथ्य र स्वतन्त्र सामूदायिक डिजिटल मिडिया
