अमेरिकामा अहिले न्यायपालिका र यसको स्वतन्त्रता माथि गम्भीर बहस उठिरहेको छ। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र टेस्ला तथा एक्स (पूर्व ट्विटर) का मालिक एलोन मस्कले न्यायिक सुधारको नाममा न्यायपालिका विरुद्ध एक संयुक्त अभियान सुरु गरेका छन्। उनीहरूको उद्देश्य न्यायालयमा ‘सक्रियतावादी न्यायाधीशहरू’को प्रभाव कम गर्नु र संघीय अदालत र सर्वोच्च अदालतमा हुने निर्णयहरूलाई राजनीतिक दृष्टिकोणबाट प्रभावित हुने न्यायाधीशहरूको भूमिकालाई सीमित गर्नु हो। यस अभियानले अमेरिकी कानूनी प्रणालीमा दीर्घकालीन प्रभाव पार्न सक्छ र यसका विभिन्न पक्षमा गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।
ट्रम्प र मस्कको न्यायिक सुधारको प्रस्तावको मुख्य ध्येय न्यायपालिका को राजनीतिकरणबाट मुक्त गर्नु र न्यायाधीशहरूको व्यक्तिगत विचारधाराका आधारमा निर्णय लिन रोक्नु हो। ट्रम्पका अनुसार, “न्यायपालिका अहिले राजनीतिक हतियारको रूपमा प्रयोग भइरहेको छ। प्रगतिशील विचारधारा बोकेका न्यायाधीशहरूले संविधानको मर्म र मूल उद्देश्यलाई नकार्दै अमेरिकाको लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा हस्तक्षेप गर्दैछन्।” मस्कले भने, “न्यायालयहरूले नीति निर्माणमा अनुचित प्रभाव पार्दै छन्।”
तर आलोचकहरूले यस अभियानलाई न्यायपालिका र अमेरिकी लोकतन्त्रको स्वतन्त्रता कमजोर गर्ने प्रयासको रूपमा हेरिरहेका छन्। उनीहरूको भनाइमा, न्यायपालिका स्वतन्त्र र निष्पक्ष हुनुपर्छ, र यसलाई कार्यपालिका र व्यवस्थापिका शाखाबाट अलग राख्नुपर्छ। यस अभियानले न्यायिक नियुक्तिहरूलाई राजनीतिक रंगमा रंगाउने र सत्ता सन्तुलनलाई कमजोर बनाउने खतरा ल्याउन सक्छ।
ट्रम्पका वर्तमान कानूनी मुद्दाहरू र न्यायपालिकाको प्रतिकूल निर्णय
राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्नो दोस्रो कार्यकाल सुरु गरेदेखि, उनका विभिन्न कार्यकारी आदेश र नीतिहरूले कानूनी चुनौतीहरूको सामना गरेका छन्, जसले न्यायपालिकाको संविधान र कानूनी मापदण्डहरूको पालना गर्ने भूमिकालाई स्पष्ट गरेको छ। यहाँ उनका केही प्रमुख मुद्दाहरूको संक्षेप रिपोर्ट प्रस्तुत गरिएको छ:
१. आप्रवासन: अमेरिकामा जन्मेका, तर कानूनी रूपमा उपस्थित नभएका अभिभावकहरूको बच्चाहरूको नागरिकता समाप्त गर्ने ट्रम्पको प्रयास अस्थायी रूपमा रोकिएको छ, यो काम चौधौं संशोधनको उल्लंघनको सम्भावना देखिएको कारण हो। भिसा परीक्षण कडा पार्ने र मानवीय पैरोल निलम्बन गर्नका प्रयासहरूले पनि विभिन्न मुद्दाहरूमा कानूनी चुनौतीहरूको सामना गरेका छन्।
२. संघीय कर्मचारी र बजेट:ट्रम्प प्रशासनले संघीय कर्मचारीहरूको संख्या घटाउने र विविधता, समानता र समावेशिता (DEI) कार्यक्रमहरूको लागि संघीय फंडिङ कटौती गर्ने प्रयास गरेको छ। यसले विभिन्न कानूनी चुनौतीहरूको सामना गरेको छ। उदाहरणका लागि, ट्रम्प प्रशासनले शिक्षक प्रशिक्षण कार्यक्रमहरूको लागि बजेट कटौती गर्ने प्रयास गर्दा, एक संघीय न्यायाधीशले ती कटौतीहरूलाई अस्थायी रूपमा रोक्न आदेश दिएका थिए। यसले शिक्षकहरूको प्रशिक्षण र विद्यालयहरूको गुणस्तरमा नकारात्मक प्रभाव पार्ने चिन्ता व्यक्त गरिएको थियो।
३. एजेंसीहरू बन्दीकरण: ट्रम्प प्रशासनले विभिन्न संघीय एजेंसीहरूको पुनर्गठन र बन्दीकरण गर्ने प्रयास गरेको छ। उदाहरणका लागि, USAID र शिक्षा विभागका बन्दीकरणका प्रयासहरूलाई संघीय न्यायाधीशहरूले कार्यकारी शाखाको अत्यधिक हस्तक्षेप र महत्त्वपूर्ण सेवाहरूको विघटनको चिन्तामा अस्थायी रूपमा रोक्न आदेश दिएका छन्।
४. सामाजिक सुरक्षा डाटामा पहुँच: एलोन मस्कको नेतृत्वमा रहेको सरकारको दक्षता विभाग (DOGE) ले संवेदनशील सामाजिक सुरक्षा डाटामा पहुँच प्राप्त गर्ने प्रयासलाई कानूनी चुनौतीहरूको सामना गरेको छ, र गोपनीयता चिन्ताहरूलाई सम्बोधन गर्नका लागि रोकथाम आदेश जारी गरिएको छ।
यी मुद्दाहरूले कार्यकारी आदेश र न्यायिक निरीक्षण बीचको निरन्तर तनावलाई प्रष्ट गर्दछन र ट्रम्पको नेतृत्वको कानूनी चुनौतीहरूको प्रभावलाई स्पष्ट पार्छ।
न्यायपालिका माथिको राजनीतिक हस्तक्षेप
ट्रम्प र मस्कका समर्थकहरूले न्यायिक सन्तुलनको पुनर्स्थापनालाई नै न्यायिक सुधारको प्रमुख उद्देश्य मानेका छन्। उनीहरू यस अभियानलाई एक पक्षीय न्यायिक विचारधाराको समाप्ति र संविधानको मर्यादालाई पुनर्स्थापना गर्ने कदमको रूपमा प्रस्तुत गर्दैछन्। यसले न्यायिक प्रक्रियामा निष्पक्षता ल्याउने र अमेरिकाको कानूनी प्रणालीलाई दुरुस्त बनाउने दाबी गरिएको छ।
तर, यस अभियानको आलोचना गर्नेहरूका अनुसार, यस प्रकारको हस्तक्षेपले न्यायपालिका र न्यायिक स्वतन्त्रता माथि ठूलो खतरा पुर्याउन सक्छ। अमेरिकी संविधानको मर्म अनुसार, न्यायपालिका अन्य दुई शाखासँग अविभाज्य र स्वतन्त्र रहनु आवश्यक छ। यस प्रकारको राजनीतिक हस्तक्षेपले न केवल न्यायिक निर्णयको निष्पक्षता कमजोर बनाउने छ, बरु अमेरिकी लोकतन्त्रका आधारभूत सिद्धान्तहरूलाई नै चुनौती दिने जोखिम पैदा गर्नेछ।
निष्कर्ष
अमेरिकामा न्यायपालिकाविरुद्धको ट्रम्प र मस्कको अभियानले केवल कानूनी बहस नभएर, लोकतन्त्रको गहिरो जड र संस्थागत संरचनामा पनि खतरा पुर्याएको छ। न्यायपालिका एक स्वतन्त्र र निष्पक्ष निकायको रूपमा काम गर्नुपर्छ जसले नागरिकको अधिकारको संरक्षण गर्दछ। यद्यपि ट्रम्प र मस्कले न्यायिक सुधारको नाममा यसका समस्याहरूलाई समाधान गर्न खोजिरहेका छन्, यसले लोकतन्त्रको स्थायित्व र संविधानको पवित्रता माथि ठूलो प्रश्न उठाएको छ। यस बहसले भविष्यमा अमेरिकाको कानूनी प्रणाली र यसको लोकतान्त्रिक संरचनालाई कस्तो दिशा दिने हो भन्ने कुरा अझै स्पष्ट छैन।
सत्य, तथ्य र स्वतन्त्र सामूदायिक डिजिटल मिडिया
