ट्रम्प प्रशासनले हालै ४३ देशहरूमा यात्रा प्रतिबन्ध लगाउने प्रस्ताव अघि सारेको छ, जसमा भूटान पनि समावेश छ। राष्ट्रिय सुरक्षाको कारण देखाउँदै गरिएको यो प्रस्तावमा भूटानजस्तो शान्तिपूर्ण राष्ट्र समेत समावेश भएकोमा व्यापक चिन्ता र प्रश्न उठाएको छ। यदि यो प्रतिबन्ध लागू गरियो भने, यसले अमेरिका र भूटानबीचको सम्बन्धमा दीर्घकालीन कूटनीतिक, आर्थिक र सांस्कृतिक असर पार्न सक्छ।
भूटान: शान्ति र दिगोपनको देश
“ड्रागनको देश” भनेर चिनिने भूटान पूर्वी हिमालयमा अवस्थित एक सानो, भू-आवेष्टित राष्ट्र हो। लगभग दश लाखभन्दा कम जनसंख्या भएको भूटानले वातावरणीय संरक्षण, सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षण, र दिगो विकासमा विशेष योगदान दिएको छ।
भूटानको शासन प्रणालीले “सामूहिक राष्ट्रिय खुसी” (Gross National Happiness) लाई प्राथमिकता दिन्छ, जसले आर्थिक वृद्धिको तुलनामा नागरिकहरूको समग्र खुसी र सुखलाई महत्व दिन्छ। भूटानमा अपराध दर निकै न्यून छ, र हिंसात्मक अपराधहरू विरलै हुने गर्छन्। सन् २००० को दशकमा केही छिमेकी देशका विद्रोही समूहहरूले भूटानमा आश्रय लिएका भए पनि, भूटानको सेनाले ती शिविरहरू हटाएको थियो। त्यसयता, भूटानले कुनै प्रकारको आतंकवादलाई बढावा दिएको इतिहास छैन। यस्तो शान्तिपूर्ण देशलाई यात्रा प्रतिबन्धमा समावेश गर्नु तथ्य र प्रमाणमा आधारित निर्णय हो जस्तो देखिँदैन।
अमेरिका-भूटान सम्बन्धमा पर्ने असर
यद्यपि अमेरिका र भूटानबीच औपचारिक कूटनीतिक सम्बन्ध छैन, यी दुई देशबीच सहकार्य रहिआएको छ। भूटानले अमेरिकी विकास सहायता प्राप्त गरेको छ र वातावरणीय संरक्षण तथा शैक्षिक क्षेत्रमा अमेरिकी संस्थाहरूसँग सहकार्य गर्दै आएको छ। प्रस्तावित यात्रा प्रतिबन्धले यो सकारात्मक सम्बन्धमा खलल पुर्याउने खतरा रहेको छ।
आजको विश्वमा, जहाँ जलवायु परिवर्तन, शिक्षा, र विकासजस्ता मुद्दाहरूमा अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्य अत्यावश्यक छ, भूटानजस्तो राष्ट्रसँग सम्बन्ध कमजोर पार्नु अनुचित हुनसक्छ। यस्तो नीति सहयोगभन्दा तिरस्कारको संकेत दिन सक्छ।
आर्थिक र सांस्कृतिक प्रभावहरू
भूटान देश सानो भए पनि बढ्दो अर्थतन्त्रमा पर्यटनले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ । अमेरिकी पर्यटकहरूले भूटानको पर्यटन विकासमा सहयोग पुर्याउँदै आएका छन्। त्यस्तै, भूटानी विद्यार्थी र विज्ञहरूले अमेरिका आएर उच्च शिक्षा र अवसरहरूको खोजी गर्दै आएका छन्।
यात्रा प्रतिबन्ध लागू भएमा भूटानी विद्यार्थी र विज्ञहरूको अवसरहरू सीमित हुनेछ। यसले दुवै देशबीचको सांस्कृतिक आदानप्रदानमा बाधा पुग्नेछ, जसले वैश्विक समझदारी र मैत्रीपूर्ण सम्बन्धहरूमा कमी ल्याउने सम्भावना छ।
तथ्यमा आधारित निर्णय आवश्यक
राष्ट्रिय सुरक्षाको चासो सबै देशहरूको लागि जायज हो। तर, सुरक्षा नीति निष्पक्ष, प्रमाणमा आधारित, र आवश्यकताको सीमाभित्र हुनुपर्छ। भूटानलाई प्रतिबन्धमा राख्नु कुनै स्पष्ट प्रमाणमा आधारित देखिँदैन।
अमेरिका सधैं समावेशीता र सहयोगको भावना बोकेको देशका रूपमा परिचित छ। त्यसैले, यात्रासम्बन्धी निर्णयहरू निष्पक्ष, पारदर्शी र अन्तर्राष्ट्रिय सम्मानको भावना अनुरूप हुन आवश्यक छ।
भूटानजस्तो शान्तिपूर्ण राष्ट्रलाई यात्रा प्रतिबन्धमा राख्नु आवश्यक छैन, र यस्तो निर्णय पुनर्विचार गर्न ट्रम्प प्रशासनले पहल लिनु उपयुक्त हुनेछ। दिगोपन, शान्ति, र मानव अधिकारका पक्षधर राष्ट्रहरूसँग बलियो सम्बन्ध बनाउनु नै विश्व सुरक्षाका लागि हितकर हुनेछ।
